“ สุขภาพมาก่อนกำไร การเปลี่ยนแปลงเริ่มที่ตัวเรา ”

นางอมรศรี นิลคง ผู้นำเกษตรกรโครงการพัฒนาพื้นที่สูงฯ วังไผ่ ตำบลนาไร่หลวง อำเภอสองแคว จังหวัดน่าน

การทำการเกษตรในยุคปัจจุบันเต็มไปด้วยความท้าทาย ระหว่าง “รายได้” กับ “คุณภาพชีวิต” มีเกษตรกรจำนวนไม่น้อยที่เลือกจะรักษาสมดุลระหว่างความมั่นคงในชีวิตกับสุขภาพของตนเอง หนึ่งในนั้นคือ นางอมรศรี นิลคง

ผู้นำเกษตรกรจากโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงวังไผ่ จังหวัดน่าน ผู้กล้าที่จะ “เปลี่ยน” และ “เริ่มต้นใหม่” เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

จุดเปลี่ยนจากสารเคมีสู่สุขภาพ

ก่อนจะหันมาทำเกษตรเต็มตัว เคยใช้ชีวิตเป็นแรงงานในโรงงาน แต่เมื่อถึงจุดหนึ่ง ที่ต้องเลือกกลับบ้านเกิดมาเริ่มต้นใหม่ในอาชีพเกษตรกรรมโดยปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจหลักในพื้นที่ กระบวนการผลิตที่ต้องพึ่งพาสารเคมีจำนวนมาก ทั้งปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลง ทำให้ต้นทุนการผลิตสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่สิ่งที่ร้ายแรงยิ่งกว่าคือ “สุขภาพ” ที่ค่อย ๆ ทรุดลงโดยไม่รู้ตัว “ตอนนั้นไม่คิดเลยว่าสารเคมีที่เราใช้ทุกวันจะย้อนกลับมาทำร้ายเราเอง” จนเมื่อเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลมาออกหน่วยในชุมชน และตรวจเลือดพบว่ามีสารเคมีตกค้างในร่างกายในระดับที่ “เป็นอันตราย” นั่นคือจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้เริ่มตระหนักว่า สุขภาพสำคัญกว่ากำไร และ “การเปลี่ยนแปลงต้องเริ่มจากตัวเราเอง”

ผักปลอดสารพิษ เปลี่ยนชีวิต

จนกระทั่งเมื่อปี 2560 ได้เริ่มต้นใหม่ด้วยการปลูกผักปลอดสารพิษไว้บริโภคในครัวเรือน โดยเลิกซื้อผักจากตลาด และหันมาผลิตเองแทบทั้งหมด โดยเน้นพืชที่ง่ายต่อการดูแล เช่น ผักบุ้ง คะน้า ผักกาด และผักพื้นบ้านหลากหลายชนิด แม้ในช่วงแรกจะยังไม่มีรายได้กลับมา แต่สุขภาพเริ่มดีขึ้นอย่างชัดเจน

บทบาทผู้นำการเปลี่ยนแปลง

ด้วยความตั้งใจจริงและผลลัพธ์ที่ชัดเจนในชีวิตของตนเอง จึงได้รับการยอมรับจากเพื่อนบ้านและชุมชนว่าเป็น “แบบอย่างของการเปลี่ยนแปลง” และได้เริ่มถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ให้กับเกษตรกรรายอื่น ผ่านกิจกรรมต่าง ๆ ภายใต้การสนับสนุนของ โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงวังไผ่ โดยได้รับการอบรม พัฒนาทักษะ เพิ่มเติมความรู้ด้านการเกษตร จากเจ้าหน้าที่อย่างต่อเนื่อง จนเป็น “ผู้นำเกษตรกรต้นแบบ” ที่ช่วยขับเคลื่อนการพัฒนาบ้านใหม่สู่ชุมชนต้นแบบเกษตรปลอดภัย ภายใต้การผลิตทางการเกษตรที่ดีและเหมาะสม หรือ Good Agriculture Practices (GAP) เป็นมาตรฐานที่รับรองว่า ผลผลิตทางการเกษตรปลอดภัยมีคุณภาพ และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และยังมีแนวคิดที่ว่า “GAP ไม่ใช่แค่ใบรับรองแต่คือมาตรฐานพื้นฐานของการเกษตรกรยุคใหม่” โดยได้เรียนรู้หลักการของมาตรฐาน GAP ไม่ว่าจะเป็นการใช้สารเคมีอย่างปลอดภัย การจัดการแหล่งน้ำ การจดบันทึกข้อมูลการผลิตในแต่ละขั้นตอนอย่างเป็นระบบ เป็นต้น ซึ่งช่วยสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้บริโภคและตลาด ช่วยสร้างรายได้ และยกคุณภาพชีวิตของเกษตรกรในชุมชน

ผลลัพธ์ที่เกินคาด

การเปลี่ยนแปลงที่เริ่มต้นจากตัวเอง ไม่เพียงส่งผลต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตของครอบครัวเท่านั้น แต่ยังขยายไปสู่คนรอบข้างและชุมชน โดยเฉพาะกลุ่มเกษตรกรที่เริ่มเห็นความสำคัญของการลดการใช้สารเคมี และหันมาปรับเปลี่ยนสู่ระบบเกษตรที่ปลอดภัยและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น ปัจจุบัน ยังคงยึดมั่นในแนวทางของเกษตรปลอดภัย ด้วยแนวคิด “สุขภาพต้องมาก่อนกำไร” และยังคงทำหน้าที่เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน ผ่านการถ่ายทอดแนวคิด และเป็นตัวอย่างการพึ่งพาตนเองให้กับคนรุ่นใหม่และเกษตรกรในชุมชนใกล้เคียงอีกด้วย