ภูมิทัศน์ข้าวยั่งยืน (Sustainable Rice Landscape) เกิดขึ้นจากแนวคิดการปลูกข้าวที่ตอบสนองต่อความต้องการอาหารที่เพิ่มขึ้นของโลก โดยคำนึงถึงความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ ซึ่งข้าวถือว่าเป็นอาหารหลักที่เลี้ยงดูประชากรกว่าครึ่งโลก แต่กระบวนการผลิตข้าวกลับสร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอย่างมาก เช่น ใช้น้ำปริมาณมาก ปล่อยก๊าซมีเทนจากนาข้าว และใช้สารเคมีเกินความจำเป็น ฯลฯ แนวคิดภูมิทัศน์ข้าวยั่งยืนจึงเกิดขึ้นเพื่อบูรณาการวิธีการจัดการระบบนิเวศเข้ากับการผลิตข้าวอย่างมีประสิทธิภาพและถูกต้อง

มุมมอง “แนวคิดภูมิทัศน์ข้าวยั่งยืน”

ประเทศไทย: ข้าวเป็นรากฐานของวิถีชีวิตไทย เป็นพืชอาหารหลักและพืชที่สะท้อนถึงวัฒนธรรม ภูมิทัศน์นาขั้นบันไดที่สวยงามในพื้นที่ภาคเหนือกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศและวัฒนธรรมที่สำคัญ จากความหลากหลายทางชีวภาพของข้าวที่มีคุณค่าสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อยอด จัดการน้ำ/ปุ๋ยในพื้นที่นาข้าวให้ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกด้วยการทำนาเปียกสลับแห้ง (Alternative Wetting and Drying) ส่งเสริมการปลูกข้าวอินทรีย์ การปลูกพืชหมุนเวียนเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ส่งเสริมให้ความรู้เกี่ยวกับเกษตรยั่งยืนหรือการเข้าถึงตลาดที่เป็นธรรม ดังนั้น ภูมิทัศน์การปลูกข้าวไม่ใช่แค่พื้นที่เกษตรกรรมแต่เป็นส่วนหนึ่งของระบบนิเวศที่ยั่งยืนซึ่งสร้างความสมดุลระหว่างเกษตรกรรมและสิ่งแวดล้อม ควบคู่กับการพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจท้องถิ่น

นานาประเทศ: ข้าวในฐานะอาหารหลักสำหรับประชากรกว่าครึ่งหนึ่งของโลก และมีบทบาทต่อความมั่นคงทางอาหาร สิ่งแวดล้อม และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้ทนทานต่อสภาพแวดล้อมด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ทำให้ได้พันธุ์ข้าวที่ใช้น้ำน้อยแต่ให้ผลผลิตสูง การเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการนาข้าวด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น โดรน ระบบ AI  ภายใต้เงื่อนไขพื้นที่การเกษตรจำกัดเกิดการพัฒนาปลูกข้าวในระบบโรงเรือน ตลอดจนการพัฒนามาตรฐานและแนวทางปฏิบัติที่ยั่งยืนสำหรับการปลูกข้าวลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เพิ่มประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากร และยกระดับคุณภาพชีวิตของเกษตรกร