โดยทั่วไปเราทราบกันดีว่า พืชตระกูลถั่ว เช่น ปอเทือง โสน ถั่วพุ่มดำ ถั่วนิ้วนางแดง ถั่วลาย ถั่วเสี้ยนป่า ไมยราบไร้หนาม ถั่วพร้า กระถินยักษ์ ถั่วมะแฮะ ฯลฯ ช่วยเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ดิน เพราะปมรากของพืชตระกูลถั่วมีแบคทีเรียที่สามารถตรึงไนโตรเจนจากอากาศให้อยู่ในรูปที่พืชใช้ได้ ยิ่งการทำเกษตรอินทรีย์ซึ่งเราไม่สามารถใช้ปุ๋ยเคมีได้ การปลูกพืชตระกูลถั่วยิ่งเป็นสิ่งจำเป็นและสำคัญมาก

การปลูกพืชตระกูลถั่วเพื่อเป็นปุ๋ยพืชสด เราจะปลูกแล้วไถหรือสับกลบในระยะออกดอก (ช่วงเริ่มออกดอกจนถึงดอกบานเต็มที่) ซึ่งเป็นช่วงที่มีปริมาณธาตุไนโตรเจนและน้ำหนักพืชสดสูงสุด รวมทั้งเป็นช่วงที่พืชสลายตัวได้เร็ว วิธีการปลูกมีหลายแบบ เช่น

1. กรณีเราปลูกพืชผัก เราอาจเว้นช่วงเวลาเพื่อปลูกพืชตระกูลถั่วอย่างน้อยปีละ 1-2 ครั้ง (ใช้เวลาปลูกถั่วประมาณ 45-50 วัน)

2. ปลูกพืชตระกูลถั่วพร้อมไปกับการปลูกพืชหลัก เช่น แบ่งพื้นที่ปลูกพืชตระกูลถั่วบางส่วน ซึ่งพื้นที่ส่วนที่เหลือสามารถปลูกพืชอื่นได้ตามปกติ จากนั้นจึงหมุนเวียนพื้นที่ปลูกสลับกันไประหว่างพืชหลักและพืชตระกูลถั่ว กรณีแปลงปลูกไม้ผล เราก็ปลูกพืชตระกูลถั่วระหว่างแถวไม้ผลได้ (อาจเลือกชนิดถั่วต้นเตี้ย)

3. ปลูกพืชตระกูลถั่วในพื้นที่จุดใดจุดหนึ่งหรือตามขอบแปลง จากนั้นเมื่อถึงระยะออกดอก ให้ตัดหรือถอนต้นถั่วมาทำปุ๋ยหมักต่อไป

ผู้เขียนสังเกตได้ว่าแปลงที่ปลูกพืชตระกูลถั่วบ่อยๆ เวลาเดินแล้วดินจะยวบๆ ใครมีเทคนิคอะไรดีๆ

ในการปรับปรุงบำรุงดินส่งมาแลกเปลี่ยนกันบ้างนะคะ 

เขียน / เรียบเรียงเรื่องโดย: ดร.เพชรดา อยู่สุข