องค์ความรู้เพื่อการพัฒนาพื้นที่สูงอย่างยั่งยืน - HKM

แหนแดงในนาขั้นบันไดบนพื้นที่สูง


แหนแดง (Azolla spp.) เป็นเฟิร์นน้ำขนาดเล็กที่นำมาเลี้ยงในนาข้าวสำหรับเป็นปุ๋ยพืชสดบำรุงดิน เนื่องจากในใบของแหนแดงมีสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ที่เรียกว่าสาหร่ายสีเขียวแกมน้ำเงิน (Cyanobacteria) อาศัยอยู่ ซึ่งสามารถตรึงไนโตรเจนจากอากาศได้ ทำให้แหนแดงเจริญเติบโตได้เร็วและมีไนโตรเจนเป็นองค์ประกอบสูง สามารถนำมาใช้เป็นปุ๋ยพืชสด ลดการใช้ปุ๋ยเคมีลงได้และช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุให้แก่ดิน นอกจากนี้แหนแดงยังช่วยควบคุมวัชพืชในนาข้าวและนำไปใช้เป็นอาหารสัตว์ได้อีกด้วย

ชุมชนบ้านห้วยโทน อ.บ่อเกลือ จ.น่าน ตั้งอยู่บนพื้นที่สูงที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,221-1,500 เมตร มีอากาศหนาวเย็น เกษตรกรได้ปรับพื้นที่จากข้าวไร่ให้เป็นนาขั้นบันได ซึ่งการขุดนาขั้นบันไดหน้าดินส่วนบนของแปลงนาถูกตัดออกไปเหลือแต่ดินชั้นล่าง ส่งผลให้ความอุดมสมบูรณ์ของดินต่ำ จากการเก็บตัวอย่างดินในแปลงนาขั้นบันได พบว่าส่วนใหญ่เป็นดินเหนียว ดินกรดจัดมาก pH 4.87 ปริมาณอินทรียวัตถุปานกลาง ปริมาณธาตุอาหารต่ำมากโดยเฉพาะธาตุอาหารหลัก ส่งผลให้ผลผลิตข้าวนาในช่วงปีแรกต่ำ ไม่ได้ตามที่คาดหวังไว้