ผึ้ง (พึ่ง) พาอาศัย ผึ้งมีความสำคัญ ในระบบนิเวศทางธรรมชาติเพราะ ผึ้ง เป็นตัวแพร่กระจายเกสรพืช ช่วยทำให้เกิดการผสมพันธุ์ของพืชในป่าและในการเกษตร ความสมดุลของระบบนิเวศและการอยู่รอดของมนุษย์ขึ้นอยู่กับผึ้งพื้นที่หลายแห่งทั่วโลกพบว่า ประชากรผึ้งลดลงอย่างรวดเร็ว เกิดปรากฏการณ์ “รังผึ้งล่มสลาย” (colony collapse disorder) เป็นผลมาจากการใช้สารเคมี ยาฆ่าแมลง และปุ๋ยเคมีอย่างกว้างขวางในพื้นที่การเกษตร ทำให้ผึ้งตายยกรัง และสิ่งที่สำคัญคือพื้นที่ป่าที่หายไป เปลี่ยนผืนป่าเป็นพื้นที่การเกษตรขนาดใหญ่ และปลูกพืชเชิงเดียว (monoculture) เมื่อฝูงผึ้งค่อยๆ หายไปในระบบนิเวศส่งผลให้ไม่มีตัวกลางผสมเกสรดอกไม้ในพืช จึงไม่เกิดผลิตผลทางการเกษตร ทั้งพืชผัก ผลไม้ รวมทั้งดอกไม้และพันธุ์ไม้ในป่า ผึ้งจึงเป็นตัวบ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าได้

น้ำผึ้งป่าเดือนห้าจากป่าบนดอย

ทันทีที่เข้าเดือนมีนาคมของทุกๆ ปี เราพร้อมเข้าสู่การเรียนรู้วิถีชีวิตผึ้ง และตามเก็บน้ำผึ้งป่า เรียนรู้วิธีแยกน้ำผึ้งออกจากรัง วิธีการกรองให้ได้น้ำผึ้งที่สะอาด บริสุทธิ์ เรารีบหยิบหมวกและออกเดินทางสู่พื้นที่สูง ห้วยเป้า ปางมะโอ ป่าแป๋ และสบเมย ป่าไหนที่มีปริมาณรังผึ้งเยอะ แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่านั้น และแสดงให้เห็นชุมชนตัวอย่างที่ดี ที่ร่วมใจกันดูแลรักษาให้อุดมสมบูรณ์อยู่เสมอ มีการดูแลรักษาป่า การปลูกป่า การเฝ้าระวังไฟป่า ดูแลการลักลอบทำลายป่า จนทำให้ระบบนิเวศในป่าเกิดความสมบูรณ์ยาวนาน ในการเก็บน้ำผึ้งป่าเดือนห้าจากป่าชุมชนบนพื้นที่สูง จะเก็บแต่ส่วนรังที่สะสมน้ำผึ้งเท่านั้น รวงผึ้งที่มีไข่ ตัวอ่อน และนางพญาผึ้ง ชุมชนจะคงรักษาไว้เพื่อให้ขยายพันธุ์ต่อไป นี่คือตัวอย่างการใช้ประโยชน์จากป่าแบบยั่งยืนของชุมชน