การเปลี่ยนแปลงที่เลือกได้

กว่า 30 ปี เกษตรกรหลายแห่งขยายพื้นที่ปลูกพืชเชิงเดี่ยวและใช้ปัจจัยการผลิตแบบเข้มข้น นำไปสู่เป็นจุดเริ่มต้นของปัญหามลพิษสารเคมี รวมถึงปัญหาสุขภาพของตัวเกษตรกรและผู้บริโภคโดยเฉพาะโรคมะเร็ง เบาหวาน อัมพฤกษ์ อัมพาต การเป็นหมัน ทารกพิการ เสื่อมสมรรถภาพทางเพศ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ใช่เรื่องธรรมดาอีกต่อไปเพราะพบจำนวนผู้ป่วยเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง จากหลักพันกลายเป็นหลักหมื่น^1/ แนวทางแก้ไขที่ตอบโจทย์นี้มากที่สุดคือการปลูกพืชภายใต้มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ และการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (GAP) ที่ส่งเสริมให้เกษตรกรใช้สารทดแทนสารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช แต่ปัจจุบันดำเนินการได้เพียงบางส่วนเท่านั้น

ผักตระกูลกะหล่ำ ดี มีประโยชน์ แต่ต้องระวัง

คนไทยส่วนใหญ่ชอบกินคะน้า กะหล่ำปลี และผักกาด ทั้งกินสดและปรุงสุก เนื่องจากผักกลุ่มนี้มีวิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหาร หรือสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยลดโอกาสการเกิดโรคยอดฮิต เช่น ความดันโลหิตสูง มะเร็ง เบาหวาน อย่างไรก็ตามมีรายงานว่าผักตระกูลกะหล่ำตรวจพบสารพิษตกค้างบ่อยครั้ง ได้แก่ เมโทมิล และไดโครโตฟอส^2/ ซึ่งเป็นสารเคมีป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืชในกลุ่มระดับความเป็นพิษชั้น 1 บี หรือพิษร้ายแรง ชาวเราจึงควรเลือกซื้อผักจากแหล่งปลูกที่ได้มาตรฐาน “สด สะอาด ปลอดภัย” เรียกได้ว่าไม่ตกยุคตามกระแสรักษ์โลก & รักสุขภาพ 

ด้วงตัวน้อยตัวนิด ด้วงมีฤทธิ์น่าดู อู้ฮู

รู้ไหม!! ด้วงหมัดผักแถบลาย เป็นแมลงศัตรูสำคัญของผักตระกูลกะหล่ำ บางแปลงถูกกัดกินใบพรุน 100% จนร้านค้าบอกไม่รับซื้อ นี่แหละเหตุผลหลักที่เกษตรกรต้องหาวิธีกำจัดอย่างเด็ดขาด ซึ่งส่วนใหญ่เลือกใช้วิธีไถดินตากแดดและฉีดพ่นสารเคมี แต่บ่อยครั้งทั้ง 2 วิธี แสดงผลในระดับต่ำเนื่องจากพฤติกรรมกระโดดและบินได้ไกลของด้วงหมัดผัก ทำให้เกษตรกรต้องใช้สารเคมีซ้ำจนเกิดปัญหาดื้อยาและสารพิษตกค้างตามมา นักวิจัยจากหลายหน่วยงานจึงคิดค้นผลิตภัณฑ์ชนิดใหม่สำหรับนำไปใช้แทน หนึ่งในแนวคิดนี้ คื อ “ฟีโรโมน (pheromone)” สารเคมีให้กลิ่นที่แมลงใช้สื่อสารและตอบโต้กันภายในกลุ่ม ตัวอย่างเช่น ดึงดูดเพศตรงข้าม รวมตัว ส่งสัญญาณเตือนภัย บอกทิศทางกลับรัง โดยฟีโรโมนสามารถสกัดได้จากตัวแมลงหรือสังเคราะห์ขึ้นเพื่อเลียนแบบธรรมชาติ 

เพราะเราคู่กัน กับดักฟีโรโมน

ฟีโรด้วงหมัดผัก^® เป็นผลิตภัณฑ์จากผลงานวิจัย^3/4/ ที่ผสมสารให้กลิ่นคล้ายพืชอาหารของด้วงหมัดผักแถบลายกับวัสดุชะลอการระเหยและสารรักษาสภาพ สามารถดึงดูดด้วงหมัดผักทั้งเพศผู้และเพศเมียให้มาอยู่รวมกัน แต่ต้องใช้ร่วมกับกับดักรูปกากบาท (cross) เพื่อดักด้วงหมัดผักที่บินมาหรือกระโดดให้ติดกาวเหนียว วิธีนี้ช่วยตัดวงจรชีวิตด้วงหมัดผักแถบลายโดยลดโอกาสการผสมพันธุ์และการวางไข่ในดิน จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการป้องกันกำจัดแมลงโดยไม่ใช้สารเคมี ผลการติดตั้งกับดักกาวเหนียวอย่างเดียว เปรียบเทียบกับกับดักฟีโรโมน พบว่ากลิ่นฟีโรโมนช่วยเพิ่มจำนวนด้วงหมัดผักแถบลายให้มาติดกับดักมากขึ้นมีค่า 2,604 ตัว/กับดัก และ 2,973 ตัว/กับดัก ตามลำดับ

วางกับดักอย่างไรให้ได้ผลดี  

(1) ตัดฟิวเจอร์บอร์ดหรือวัสดุอื่นที่คล้ายกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า 2 แผ่น (2) สวมถุงพลาสติกใส และประกอบกับดักรูปกากบาท (3) ทากาวเหนียวแบบน้ำบนถุงให้ทั่ว (4) แขวนฟีโรด้วงหมัดผัก^® กับกับดักกาวเหนียว (5) นำไปติดตั้งในแปลงปลูกพืชช่วงก่อนย้ายปลูกหรือหลังย้ายปลูกไม่เกิน 3 สัปดาห์ เพื่อลดจำนวนด้วงหมัดผักแถบลายตั้งแต่ระยะเริ่มปลูกพืชต่อเนื่องจนถึงระยะเก็บเกี่ยว ติดตั้งกับดักห่าง 3-4 เมตร และวางให้ตำแหน่งอยู่สูงกว่าระดับความสูงต้นพืช 10-20 เซนติเมตร และ (6) อย่าลืมเปลี่ยนถุงพลาสติกใสเมื่อกาวมีความเหนียวน้อยลง

ข้อจดจำ

(1) ฟีโรโมนส่งกลิ่นนาน 4 สัปดาห์ หรือ 28 วัน มีความปลอดภัยสูง ใช้ง่าย ไม่ต้องใช้แรงงานมากเมื่อเทียบกับการฉีดพ่นสารเคมี (2) การใช้ครั้งแรกอาจดูเหมือนดึงดูดด้วงหมัดผักให้เข้าแปลงตัวเอง ขอแนะนำว่าควรใช้อย่างต่อเนื่องและชักชวนเพื่อนแปลงข้างๆ ด้วย เพื่อผลที่ดียิ่งขึ้นระยะยาว รับรองหลังการใช้ครั้งที่ 3 ประชากรด้วงหมัดผักแถบลายจะลดลงอย่างชัดเจน

เขียน/ เรียบเรียงเรื่องโดย: ดร.สุมาลี เม่นสิน กวีวัฒน์ บุญคาน และวิจิตรา บุรุษภักดี

ช่องทางการสั่งซื้อฟีโรด้วงหมัดผัก^®

เริ่มวางจำหน่ายเดือนพฤษภาคม 2566 ติดต่อโรงชีวภัณฑ์ มูลนิธิโครงการหลวง 243/8 หมู่ 3 ตำบลแม่เหียะ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 50100 เบอร์โทรศัพท์และโทรสาร 0 5311 4218 

*แหล่งที่มาของเนื้อหา (ถ้ามี) :

^1/https://www.hfocus.org/content/2019/06/17297

^2/https://www.undubzapp.com/ผักสารพิษเยอะ/

^3/จิราพร กุลสาริน และอภิวัฒน์ ธีรวุฒิกุลรักษ์. 2560. รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการวิจัยและพัฒนาสารดึงดูดด้วงหมัดผัก. สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2560. 85 หน้า.

^4/สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง. 2563. เอกสารยื่นขอจดทรัพย์สินทางปัญญา. รายละเอียดการประดิษฐ์ส่วนผสมสารล่อดึงดูดด้วงหมัดผักแถบลาย. 4 หน้า.