ตะไคร้ต้น (Litsea cubeba Pers.) ตะไคร้ภูเขาหรือตะไคร้ดอย เป็นพืชที่มีกลิ่นผสมผสานระหว่าง ตะไคร้ มะนาว และใบมะกรูด กลิ่นหอมสดชื่น มีรสเผ็ดซ่า สามารถเจริญเติบโตได้ทั่วเอเชีย มีลักษณะเป็นไม้ยืนต้นสูง 5-8 เมตร เจริญเติบโตได้ดีที่ระดับความสูง 700 เมตรเหนือระดับน้ำทะเลขึ้นไป ดอกมีสีเหลือง ผลขนาดเล็ก 0.8-0.9 เซนติเมตร มีลักษณะผลกลมสีเขียว เมื่อแก่จัดเป็นสีม่วงเข้ม ผลแก่ช่วงเดือนสิงหาคม-ตุลาคม

      ชาวเขานิยมนำผลตะไคร้ต้นมาใช้เป็นเครื่องเทศในการปรุงอาหาร หรือกินกับลาบเพื่อดับกลิ่นคาวเนื้อสัตว์ นอกจากนี้ยังใช้เป็นยาสมานแผลและฆ่าเชื้อโรคอีกด้วย ปัจจุบันมีการนำมาใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอางและเครื่องหอมกันมากขึ้น น้ำมันหอมระเหยตะไคร้ต้นมีสีเหลืองอ่อน มีสาร limonene, linalool, alpha-terpinol, citral, geraniol, และ neral เป็นต้น ซึ่งสารดังกล่าวมีฤทธิ์ต้านเชื้อจุลินทรีย์และต้านการอักเสบ ปัจจุบันน้ำมันหอมระเหยตะไคร้ต้นจึงถูกนำมาใช้ประโยชน์มากมาย ด้วยสรรพคุณต้านเชื้อราจึงเหมาะสำหรับนำมาใช้ในผลิตภัณฑ์ที่ลดการแพร่กระจายการติดเชื้อ ระบบทางเดินหายใจ หรือผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดในบ้านเรือน กลิ่นหอมสดชื่นช่วยลดความเครียด ช่วยลดความมันและการเกิดสิว ตลอดจนใช้ผสมในน้ำมันนวดแก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ อีกทั้งยังมีสารธรรมชาติที่มีฤทธิ์ไล่แมลงได้ดีอีกด้วย

      สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) ได้ทำการศึกษา รวบรวมภูมิปัญญาและการใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพบนพื้นที่สูง จากการศึกษาพบว่า ตะไคร้ต้นเป็นพืชท้องถิ่นบนพื้นที่สูงอีกชนิดหนึ่งที่มีศักยภาพสามารถนำมาพัฒนาต่อยอดใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์ได้ ผลการทดสอบฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของน้ำมันตะไคร้ต้น พบว่า มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ฤทธิ์ยับยั้งการทำงานเอนไซม์ไทโรซิเนส (tyrosinase) ช่วยลดจุดด่างดำบนใบหน้า และยับยั้งเชื้อ Staphylococcus aureus และ Propionibacterium acnes สาเหตุของการเกิดสิว และยังมีฤทธิ์ในการควบคุมความมันบนใบหน้าซึ่งจะช่วยลดอาการเกิดสิวได้ด้วย นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ในการยับยั้งเชื้อรา Malassezia furfur สาเหตุรังแคอีกด้วย จากนั้นจึงได้วิจัยและพัฒนาต่อยอดผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์ ได้แก่ เจลแต้มสิว และชุดสมุนไพรขจัดรังแค ซึ่งประกอบด้วยแชมพู ครีมนวดผม เซรั่ม และครีมหมักผม และได้มีการส่งมอบผลการวิจัยดังกล่าวให้แก่มูลนิธิโครงการหลวงนำไปผลิตและใช้ประโยชน์เชิงพาณิชย์

     เจลสมุนไพรแต้มสิว ที่ช่วยลดการสะสมของแบคทีเรียสาเหตุการเกิดสิวและสิวอุดตัน ช่วยลดการอักเสบจากการเกิดสิว ทำให้สิวแห้งและยุบตัวอย่างรวดเร็ว

      ชุดสมุนไพรขจัดรังแคและลดปัญหาผมร่วง ซึ่งประกอบด้วยแชมพู ครีมนวดผม เซรั่ม และครีมหมักผม มีส่วนประกอบสารธรรมชาติจากสารสกัดว่านน้ำ สารสกัดชาเมี่ยง น้ำมันตะไคร้ต้น และสารสกัดหญ้าถอดปล้อง มีสรรพคุณควบคุมเชื้อสาเหตุรังแค ลดปัญหาหนังศีรษะแห้งร่อนเป็นแผ่น เพิ่มความชุ่มชื้นแก่หนังศีรษะ พร้อมทำความสะอาดและบำรุงเส้นผมให้แข็งแรง นุ่มลื่น เงางาม หวี่ง่ายไม่พันกัน และลดอาการคันศีรษะ

      จากผลการดำเนินการศึกษาวิจัยต่อยอดและเพิ่มมูลค่าของตะไคร้ต้นซึ่งเป็นพืชเครื่องเทศบนดอย มาสู่การต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพร จึงควรมีการส่งเสริมให้มีการพัฒนาต่อยอดในระดับอุตสาหกรรม โดยการนำตะไคร้ต้นซึ่งเป็นพืชที่พบการกระจายมากในพื้นที่สูง และเป็นพืชที่ให้ผลผลิตน้ำมันหอมระเหยในปริมาณที่สูงมาใช้ประโยชน์ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับวัตถุดิบสมุนไพรท้องถิ่น ซึ่งจะเป็นการสร้างรายได้สู่ชุมชนและยังเป็นการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพอย่างยั่งยืน

เขียน / เรียบเรียงเรื่องโดย: กรรณิกา ศรีลัย