ในคราวที่มีการฝึกอบรมเทคนิคการเป็นผู้ตรวจรับรองภายในของเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการปลูกผักอินทรีย์และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ในพื้นที่โครงการหลวง ได้มีการระดมความคิด เพื่อสรุป ‘ข้อห้ามทำ’ และ ‘ข้อที่ต้องทำ’ โดยพิจารณาจากข้อกำหนดในมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ที่เกี่ยวข้อง สรุปง่ายๆ ในประเด็นหลักๆ ได้ดังนี้

“ 8 ข้อห้ามทำ ”

1. ห้ามใช้สารเคมีทุกชนิด
2. ห้ามเผาแปลงเพื่อเตรียมพื้นที่ปลูก และพื้นที่ต้องไม่เป็นการเปิดป่าชั้นต้น ยกเว้น กรณี เผาเพื่อทำลายการระบาดโรค-แมลงศัตรูพืช
3. ห้ามใช้พืช (เมล็ดพันธุ์) สัตว์ และจุลินทรีย์ที่มาจากกระบวนการพันธุวิศวกรรม (GMOs) และห้ามใช้เมล็ดพันธุ์คลุกสารเคมี
4. ห้ามใช้ปัสสาวะและอุจาระคน
5. ห้ามใช้มูลสัตว์ที่ไม่ผ่านการหมัก
6. ห้ามปลูกพืชชนิดเดียวกันในแปลงอินทรีย์และแปลงเคมี (พืชคู่ขนาน)
7. ห้ามใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ชีวภัณฑ์ และปัจจัยการผลิตอื่นๆ ที่ไม่ผ่านการอนุญาตจากโครงการ
8. ห้ามนำผลิตผลเคมีมาขายเป็นผลิตผลอินทรีย์

“9 ข้อต้องทำ”

1. เกษตรกรต้องสมัครเป็นสมาชิกโครงการ (กรณีเป็นกลุ่มหรือโครงการ)
2. เกษตรกรใหม่ต้องเข้าสู่ระยะปรับเปลี่ยน พืชล้มลุก 1 ปี พืชยืนต้น 18 เดือน
3. เกษตรกรต้องผ่านการฝึกอบรมทำความเข้าใจเกี่ยวกับข้อกำหนดในการปลูกพืชอินทรีย์ (กรณีเป็นกลุ่มหรือโครงการ)
4. เกษตรกรต้องแยกแปลงปลูกพืชอินทรีย์และแปลงปลูกพืชเคมีให้ชัดเจน
5. ต้องทำแนวกันชนในกรณีที่แปลงอินทรีย์ติดกับแปลงเคมี ความกว้างอย่างน้อย 1 เมตร
6. เกษตรกรต้องจัดทำปัจจัยการผลิตเพื่อใช้เอง (ช่วยลดต้นทุน)
7. เกษตรกรต้องแยกเครื่องมือที่ใช้ในแปลงอินทรีย์กับแปลงเคมี โดยเฉพาะถังพ่น
8. เกษตรกรต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบทันที หากต้องการเปลี่ยนแปลงการผลิตเป็นแปลงเคมี
9. เกษตรกรต้องจดบันทึกการใช้ปัจจัยการผลิต

    จากข้อสรุปข้างต้น เป็นเพียงประเด็นหลักที่ผู้ปฏิบัติจริง (ทั้งเกษตรกรและเจ้าหน้าที่) ให้ความสำคัญ และได้นำไปสู่...‘การออกแบบหัวข้อในการตรวจประเมินภายใน’ ของกลุ่มหรือโครงการ ทั้งนี้ยังมีประเด็นปลีกย่อยอื่นๆ ซึ่งต้องพิจารณาให้เป็นไปข้อกำหนดของมาตรฐานที่เกี่ยวข้องด้วย

เขียน / เรียบเรียงเรื่องโดย: ดร.เพชรดา อยู่สุข นักวิจัย