การถอดบทเรียนเป็นการสรุปประสบการณ์การทำงาน ผ่านการเล่าเรื่องเพื่อให้ได้ข้อมูลความรู้ และทักษะจากเกษตรกรบนพื้นที่สูงที่มีประสบการณ์ ความสามารถและความเชี่ยวชาญในเรื่องต่าง ๆ โดยใช้วิธีการสกัดความรู้ และประสบการณ์ที่ฝังลึกจากเกษตรกร การบันทึกรายละเอียดขั้นตอนการปฏิบัติงาน ผลการปฏิบัติงาน รวมทั้งความรู้ใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างการปฏิบัติงาน ตลอดจนการนำความรู้นั้นมาวิเคราะห์ และเรียบเรียงให้เป็นภาษาที่เข้าใจง่าย ตรวจสอบความถูกต้อง และจัดทำรูปแบบต่าง ๆ เช่น โปสเตอร์ สื่อ คู่มือ วีดีทัศน์ เพื่อนำองค์ความรู้ไปเผยแพร่ให้แก่ผู้ที่สนใจ และนำความรู้นี้ไปปรับใช้กับการทำงานต่อไป

          ตัวอย่างการถอดองค์ความรู้ผู้นำเกษตรกรที่เข้าสู่กระบวนพัฒนาระยะ 1-2 ปี เป็นการสัมภาษณ์เชิงลึกของผู้นำเกษตรกรรุ่นใหม่ที่เป็นคนไทยพื้นเมือง ด้านการปลูกไม้ผล และข้อมูลเกี่ยวกับคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้นำเกษตรกรรุ่นใหม่ ในพื้นที่โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงห้วยเป้า อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 2 ราย เพื่อให้ทราบถึงคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของผู้นำเกษตรกร ปัจจัยและเงื่อนไขความสำเร็จที่มีต่อการพัฒนาผู้นำเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรในโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงและโครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงเพื่อแก้ปัญหาพื้นที่เฉพาะ อันนำไปสู่การพัฒนาเกษตรกรให้เป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลงรุ่นใหม่ (young change agent) ที่เป็นกลไกในการขับเคลื่อนการพัฒนาพื้นที่สูง

เขียน / เรียบเรียงเรื่องโดย: จิราวรรณ ปันใจ นิสายชล ศิริวาท และณฐภัทร สุวรรณโฉม