คุณสมบัติที่ดีของหวายคือมีความเหนียว แข็งแรงทนทาน และยืดหยุ่นได้ ในประเทศไทยพบว่า มีหวายมากกว่า 60 ชนิด 7 สกุล กระจายตามภูมิภาคต่างๆ ของประเทศ

หวาย เป็นพืชตระกูลปาล์มที่เป็นเถาเลื้อยและมีหนาม คุณสมบัติที่ดีของหวายคือมีความเหนียว แข็งแรงทนทาน และยืดหยุ่นได้ ในประเทศไทยพบว่า มีหวายมากกว่า 60 ชนิด 7 สกุล กระจายตามภูมิภาคต่างๆ ของประเทศ บริเวณภาคเหนือพบในจังหวัดน่าน เชียงใหม่ เชียงราย แพร่ พะเยา แม่ฮ่องสอน และสุโขทัย สำหรับชุมชนบนพื้นที่สูงในภาคเหนือมีการใช้ประโยชน์จากหวายซึ่งเป็นพืชท้องถิ่นในแง่การบริโภคและใช้สอยภายในครัวเรือน และสามารถสร้างรายได้แก่ชุมชน

โดยแบ่งการใช้ประโยชน์เป็น 2 ประเภทคือ

ประเภทที่ 1 : หวายตัดหน่อ

หวายตัดหน่อ สามารถนำมาประกอบอาหารและปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจ มีโรคและศัตรูพืชทำลายน้อยทนต่อสภาพแห้งแล้งได้ดี แต่หน่อมีขนาดเล็ก มีพันธุ์ปนอยู่ในแปลงปลูกหากขาดการดูแลและจัดการ

แผนภาพแสดงการใช้ประโยชน์จากหวาย:

 ประเภทที่ 2 : หวายใช้เส้น ลำต้น ใบหวาย

ชนิดและการใช้ประโยชน์จากหวาย

ชนิดหวาย

หน่อหวาย

ลำต้น ใบหวาย

หวายไส้ไก่

หน่อมีขนาดเล็ก รสชาติขม นำมาประกอบอาหารได้แต่ไม่นิยม

ลำต้นแก่ใช้ทำเครื่องจักสาน

หวายเขียว

หน่อมีขนาดใหญ่กว่าหวายไส้ไก่ นำมาประกอบอาหารได้

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายหนามขาว

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายหมี

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายหลวง

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายหนามเกี้ยว

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายหนามล้อม

หน่อมีรสชาติขมหวาน นิยมนำมาประกอบอาหาร

ใบมีขนาดใหญ่สามารถใช้ทำหลังคาที่พักในป่าหรือหลังคาบ้านได้

หวายตูน

หน่อมีรสชาติขมมาก ไม่นิยมนำมาใช้ประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างของเฟอร์นิเจอร์หวายบางอย่างได้และใช้จักสาน

หวายติ้วดีด

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างและจักสาน

หวายหอม

หน่อนำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่นำไปจักสานเป็นเครื่องเรือน เครื่องใช้ทั่วไป

หวายน้ำผึ้ง

หน่อมีรสชาติขมมาก ไม่นิยมนำมาใช้ประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างของเครื่องเรือน เครื่องใช้ทั่วไป

หวายหางหนู

หน่อมีขนาดเล็ก นำมาประกอบอาหารได้แต่ไม่นิยม

ไม่นิยมใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

หวายฝาด

หน่อมีรสชาติขมฝาด นำมาประกอบอาหาร

ลำต้นแก่ใช้ทำโครงสร้างเฟอร์นิเจอร์หวายและใช้จักสานทั่วไป

หวายสกล

หน่อมีขนาดเล็ก นำมาประกอบอาหารได้แต่ไม่นิยม

ไม่นิยมใช้ทำโครงสร้างหรือจักสาน

เรียบเรียง 

สำนักวิจัย สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน)