องค์ความรู้เพื่อการพัฒนาพื้นที่สูงอย่างยั่งยืน - HKM

บ่าแขว้นขม (มะแว้งต้น)

ชื่อสามัญ  Plate brush egg plant

ชื่อวิทยาศาสตร์   Solanum indicum Linn. 

วงศ์ SOLANACEAE

ภาคเหนือ มะแคว้ง มะแคว้งขม มะแคว้งคม มะแคว้งดำ ภาคกลาง มะแว้ง ภาคอีสาน แว้งคมสะกั้งแค หมากแฮ้งคง หมากแข้ง หมากแข้งขม  ภาคใต้ หมักแข้งขม

ต้นเป็นไม้พุ่มกลางความสูง 100-150 ซม. ลำต้นแข็งแตกกิ่งก้านมีขนสั้นๆ ปกคลุมทั่วไปและมีหนามแหลมกระจายอยู่ทั่วต้น ใบเป็นใบเดี่ยวใบค่อนข้างเป็นรูปไข่ออกสลับ ก้านใบยาว ใบแผ่กว้าง ขอบใบหยักเว้าเข้าหาเส้นกลางใบคล้ายมะเขือพวงแต่มีขนาดเล็กมีขนสั้นๆ ทั่วไปที่ผิวใบทั้งสองด้านและก้านใบ ใบยาว 5-15 ซม.0 กว้าง 2-10 ซม. ดอกเป็นดอกเดี่ยวออกเป็นกระจุกบริเวณซอกใบและปลายกิ่ง เส้นผ่าศูนย์กลางดอก 2-2.5 ซม. กลีบดอกสีม่วงอ่อนมี 5 กลีบ เกสรสีเหลือง ผลเป็นผลเดี่ยวรูปร่างกลมมี 2 ชนิด คือผลอ่อนสีเขียวอ่อนและชนิดผลอ่อนสีขาวผิวเรียบไม่มีลายผลทั้ง 2 ชนิด เมื่อสุกมีสีเหลืองหรือสีเหลืองอมส้ม เมล็ดมีลักษณะกลมแบน ขนาดเล็กสีน้ำตาลอ่อนคล้ายสีฟางข้าว ส่วนที่ใช้บริโภค ผลอ่อน 

การขยายพันธุ์ : เมล็ด

แหล่งที่พบ : พบทั่วไปของทุกภาค

สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม : ขึ้นได้เองตามธรรมชาติในบริเวณที่ราบ ชายป่าที่โล่งแจ้งและที่รกร้างริมทาง 

การปรุงอาหาร ผลอ่อน รับประทานเป็นผักสดและทำให้สุกโดยการลวก หรือการเผาไฟอ่อนๆ เป็นผักร่วมกับน้ำพริก แจ่ว ลาบ ก้อย ตำน้ำพริก